Terug naar overzicht
![Foto van Bekken/hangbekken]()
![Foto van Bekken/hangbekken]()
![Nog een foto van Bekken/hangbekken]()
![Nog een foto van Bekken/hangbekken]()
![Nog een foto van Bekken/hangbekken]()
![Nog een foto van Bekken/hangbekken]()
![Nog een foto van Bekken/hangbekken]()
![Nog een foto van Bekken/hangbekken]()
![Nog een foto van Bekken/hangbekken]()
![Nog een foto van Bekken/hangbekken]()
![Nog een foto van Bekken/hangbekken]()
Bekken/hangbekken (Heel)
| Inventarisnummer: | 14288 | |
|---|---|---|
| Beschrijving: | ||
| Bekken; ronde Hanzeschotel met aan de binnenzijde een ingegraveerde voorstelling van Pyramus en Thisbe. Waarvoor de schotels gebruikt werden, is nog steeds niet volledig helder, maar waar ze bij kloosters gevonden zijn, wordt gedacht aan gebruik binnen de kloostergemeenschap, bijvoorbeeld als wasbekken voor de individuele kloosterlingen. Naast het individuele gebruik hebben de schotels tevens gediend als spiegels tot lering''. De voorstellingen en teksten zijn ontleend aan de teksten en illustraties van leerboeken, de zogenaamde libri manuales, die in de twaalfde-eeuwse kloosterscholen werden gebruikt. Het Latijn op de schalen is het zogenaamde Kerklatijn en verschilt van het Latijn uit de Klassieke Wereld.Van de schalen met de liefdesgeschiedenis van Pyramus en Thisbe zijn er 10 exemplaren bekend. Men kan hiervan schalen onderscheiden die specifiek de lotgevallen van Thisbe verhalen en andere waarbij Pyramus de hoofdpersoon is. Voor de volledige liefdesgeschiedenis moet men de beschikking hebben over twee schalen, die een elkaar aanvullend paar vormen. De tragische gebeurtenissen van dit liefdespaar zijn gebaseerd op het vierde boek van de Metamorfosen van Ovidius. In de libri manuales vinden we de op Ovidius gebaseerde gedichten terug met moraliserend commentaar van vooral elfde- en twaalfde-eeuwse dichters. Pyramus en Thisbe werden voorgesteld als deugdzame personen; echter, hun zelfmoord werd als verwerpelijk gezien. Pyramus en Thisbe waren buurkinderen in de stad Babylon. Ze waren verliefd op elkaar, maar konden vanwege hun ouders slechts door een scheur in de tussenmuur met elkaar praten. Ze spraken af elkaar te ontmoeten bij een bron. Toen Thisbe daar zat in afwachting van Pyramus, kwam er een leeuwin met bebloede muil haar dorst lessen aan de bron. Thisbe vluchtte van angst weg en verloor daarbij haar sluier, die door de leeuwin werd verscheurd en met bloed besmeurd. Toen Pyramus even later verscheen, zag hij de sporen van de leeuwin en de bebloede sluier van Thisbe en dacht niets anders dan dat Thisbe verscheurd was door het roofdier. In grote smart doorstak hij zich met een zwaard en toen even later Thisbe bij de bron terugkeerde en het lijk van Pyramus aantrof, doorboorde ook zij zich met het moordwapen. Van de gevonden Hanzeschotel van Thisbe onder het SSG-gebouw is een bijna identieke schotel gevonden in Münster. De doorsnee van de schotel is tussen 31,5 cm en 31,9 cm. Dit komt omdat de schotel aan één kant beschadigd is bij de ontgraving. De platte rand van de schotel is 8 mm. De hoogte 5,4 cm. De rand is oudtijds gescheurd en voorzien van een reparatie, bestaand uit een koperen plaatje dat met twee klinknagels is vast gezet. De schotel heeft waarschijnlijk in het midden ook een afbeelding gehad, met er omheen een tekst. Deze is dusdanig afgesleten dat er niets van te maken is. Er zijn nog slechts enige lijntjes zichtbaar. De tekst is naar binnen toe ook afgesleten. De incomplete letters of gedeelten ervan zijn tussen haakjes gezet. Aangezien de voorstellingen en inscripties op deze schotel dezelfde zijn als die gevonden in Münster, kan het dus ook hetzelfde medaillon in het midden zijn.Het middelste medaillon op de schaal van Münster: Hier begint het verhaal. We zien Pyramus in gesprek met zijn geliefde Thisbe, zonder dat ze elkaar kunnen zien. Rondom de afbeelding staat geschreven: INVIDE CVR PARES (DIS)IVNGIS AMANTES = O boze wand, waarom houd je de jonge geliefden gescheiden? Helaas is deze voorstelling door het veelvuldige gebruik bijna geheel weggesleten. Op het eerste medaillon verlaat Thisbe haar ouderlijk huis; links op de afbeelding het huis en rechts Thisbe met open naar voren reikende handen. Om de afbeelding staan de volgende woorden: (TIS) BES MAIOREM PRIOR EXIT PROPTE (RAMOREM) = Gedreven door liefde verlaat Thisbe als eerste de stad. Op het tweede medaillon zien we een wachter in een wachttoren. Thisbe is druk doende om haar gelaat te verbergen met haar kleding voor de wachters van de stad. Om de voorstelling heen staan de volgende woorden: (FAL) LENS CUSTODES VRBIS (MAGN)E VI(-GILANTES) = Terwijl zij de waakzame wachters van de stad misleidt. Op het derde medaillon is Thisbe aangekomen op de afgesproken plaats: ze zit onder een moerbeiboom, die lijkt op een grote uitgegroeide paddenstoel, te wachten op Pyramus. Rechts zien we een stuk of 5 à 6 boogjes, begrensd aan weerszijden door een verticale lijn. Dit is de bron. Ze steunt haar hoofd op haar linkerhand. De rechterhand is iets opgeheven in een spreekgebaar. Om de voorstelling staan de volgende woorden: (E)XPECTAT PIRAMUM RESIDEN (DO SVB A) RBORE TARDVM = In afwachting van de laat komende Pyramus zit zij onder de boom. Op het vierde medaillon is links op de voorgrond de bron te ziendaarachter een paddenstoelachtige boom, de moerbeiboom of de sluier van Thisbe; dit is niet duidelijk. Rechts ervan Thisbe; haar hoofd ontbreekt, door beschadiging of slijtage van de afbeelding, met de rechterhand geheven. Naast haar een grote boom; wat er onder de boom te zien is, is onduidelijk. Rechtsonder is een gedeelte van de bron te zien. Er is geen leeuwin te zien op de afbeelding. Om de afbeelding staan de volgende woorden: (QV)AM FVGATE SILVA VENIENS (BI)BITVRA = Zij wordt verjaagd door een leeuwin, die uit het bos komt om te drinken. Op het vijfde medaillon zien we Thisbe zonder sluier, met uitgestoken handen; rechts van haar een vogelachtig dier. Om de voorstelling heen staan de volgende woorden: (ECCE) FUGIT VENTO PEPLUM RAPIENTE (SINISTRO) = Zie, zij vlucht terwijl een onheilbrengende wind haar sluier doet wegwaaien. Op het zesde en laatste medaillon zien we Thisbe zittend in de grot met haar linkerhand onder het hoofd gesteund en de rechterhand voor haar middel. Om de voorstelling heen staan de volgende woorden: (ET) MORITURA CITO MORTEM DEVITATI (N ANTRO) = En die bestemd is om snel te sterven, ontloopt nu nog de dood in de grot. | ||
| Periode: | Middeleeuwen laat A: 1050 - 1250 nC |
|
| Datering: | 1200-1300 | |
| Voorwerp: | Bekken/hangbekken | |
| Materiaal: | Koper | |
| Gaafheid: | Heel | |
| Afmetingen: | 31.4/7.5/- | |
| Vindplaats: | Alphen aan den Rijn Julianastraat / SSG-gebouw en Theaterterrein AWN 2003 | |
| Gevonden door: | AWN Afd. 6 Rijnstreek | |
| Literatuur: | L. de Bree, 2020, Archeologische begeleiding bij de ontgraving voor het Stepping Stone Gebouw en het Theaterterrein in Alphen aan den Rijn in 2003, Alphen aan den Rijn, 27 ISSN: 1569-7444 |
|
| Bruikleen: | Uitgeleend aan: Provincie Zuid-Holland | |
