Terug naar overzicht
![Foto van Beeld/vrijstaande sculptuur]()
![Foto van Beeld/vrijstaande sculptuur]()
![Nog een foto van Beeld/vrijstaande sculptuur]()
![Nog een foto van Beeld/vrijstaande sculptuur]()
![Nog een foto van Beeld/vrijstaande sculptuur]()
![Nog een foto van Beeld/vrijstaande sculptuur]()
![Nog een foto van Beeld/vrijstaande sculptuur]()
Beeld/vrijstaande sculptuur (Compleet)
| Inventarisnummer: | 24826 | |
|---|---|---|
| Beschrijving: | ||
| Beeld; half massief gegoten buste van Serapis. De gebaarde figuur heeft een korenschoof en een krans van olijven op het hoofd. Het haar kan gekenschetst worden als ''Fransenfrisur''. De god draagt een op de linkerschouder opgenomen chlamys. De god verrijst uit een calyx, de kelkbladeren van de bloem. De stijl van het haar kan bepalend zijn voor de datering. De Fransenfrisur, een door haar bedekt voorhoofd met lange krullen, worden gedateerd vanaf de Severische periode of later. Het beeldje is een kopie naar het origineel van de beeldhouwer Bryaxis. In Nederland kennen we de god uit Vechten, waar een zegelring met Serapis en het hoofd van een beeld uit kalksteen zijn gevonden. Een inscriptie uit Voorburg vermeldt een dedicatie aan o.a. Serapis door de centurion Faustinianus van Legio I Minerva Pia Fidelis. De vondst van een buste van Serapis te Naaldwijk mag dus opmerkelijk genoemd worden. Over het ontstaan van de god Serapis geeft de literatuur meerdere versies. De overheersende visie is dat Serapis in verband kan worden gebracht met de politiek van de Hellenistische koning van Egypte Ptolemaeus Soter (320- 283 v. Chr.). Ptolemaeus zou zijn machtsbasis hebben willen versterken door zijn dynastie te verbinden met een syncretische god die de wereldbeelden van de Egyptenaren en de Grieken samenbracht. Serapis werd in het leven geroepen; een samenstelling van Osiris en Apis. Dit zorgde voor een goddelijke link met Isis en haar zoon Horus. Serapis werd antropomorf voorgesteld, naar Grieks model. De god droeg een korenmaat op het hoofd, de kalathos, een verbindend attribuut van Apis (vruchtbaarheid) met Osiris (het graan en de onderwereld). De associatie met de onderwereld kwam soms naar voren door het attribuut van een driekoppige hond (vgl. Cerberus). Deze had soms een slang om het lijf, een uiting van de associatie van de herboren Serapis met Asklepios, de helende god van de Grieken. Serapis werd soms verrijzend uit een calyx voorgesteld. In de 1ste eeuw na Christus werd Serapis ingelijfd als universele god van de stroming der Gnostici, die een tegenhanger zochten voor het godconcept van de christenen en de joden. Deze religieusfilosofische stroming was gebaseerd op verlossing door inzicht in sacrale geheime kennis. Dit maakte de cultus van Serapis tot een mysteriecultus als die van Isis en Mithras. Vooral de link met Isis bleef belangrijk en vele tempels, altaarstenen en votiefstenen zijn gewijd aan deze twee-eenheid in heel het Romeinse rijk.250 Te Alexandrië stond de grootste en belangrijkste tempel van Serapis, het Serapeium. Er zijn zeer vergelijkbare beeldjes in Europa aangetroffen. Veel beeldjes van Serapis, zoals de buste van Naaldwijk, voeren terug op het origineel van de kunstenaar Bryaxis dat zich in de tempel te Alexandrië bevond. In Noordwest-Europa zijn van negen identieke bronzen exemplaren de vindplaats bekend. De contexten waarin ze zijn aangetroffen zijn een grafveld (Praunheim), tempelcomplexen (Nida-Heddernheim, Nuits St. Georges) en stedelijke dan wel bestuurlijke centra (Augst, Clermont-Ferrand, Reims, Augsburg en twee exemplaren uit Keulen). Een tiende vondst is ergens uit de Alsace afkomstig. De verbreiding van de cultus van Serapis in het Romeinse rijk kan deels in verband gebracht worden met de populariteit van Oosterse cultussen onder de Romeinse keizers. De Flavii verkregen hun auspicium imperii door associatie met Serapis terwijl de keizers Hadrianus, Commodus, Caracalla en Septimius Severus zich allen in meer of mindere mate met de god hebben verbonden. Daarnaast kenden de oosterse cultussen veel aanhangers onder de bevolking. Bovendien was Egypte gewoonweg mode in het Romeinse rijk, een mode die zijn hoogtepunt kende in de 2de eeuw. De cultus van Serapis is gedurende de hele Romeinse tijd populair gebleven. Het beeldje van Naaldwijk heeft zich waarschijnlijk in een klein huisaltaar bevonden, een lararium, maar ook een andere context is mogelijk. Het beeldje dateert waarschijnlijk uit de 2de of 3de eeuw. Gewicht: 202 gram | ||
| Periode: | Romeinse tijd midden: 70 - 270 nC |
|
| Datering: | 100-300 | |
| Voorwerp: | Beeld/vrijstaande sculptuur | |
| Materiaal: | Brons | |
| Gaafheid: | Compleet | |
| Afmetingen: | 9.6/-/- | |
| Vindplaats: | Naaldwijk Holland College / Zuidweg ADC 2004 | |
| Gevonden door: | ADC ArcheoProjecten | |
| Literatuur: | 2008, De nederzetting te Naaldwijk II. Terug naar de sporen van Holwerda, Amersfoort, 141, 268-269 ISBN: 978-90-6836-261-9 |
|
| Bruikleen: | Uitgeleend aan: Provincie Zuid-Holland | |
