Het origineel van dit artikel is geschreven door Marieke van Winkelhoff en gepubliceerd op: geschiedenis van Zuid-Holland

Een goedgevulde portemonnee is fijn, maar niet zo comfortabel in je zak en ook nog eens diefstalgevoelig. Een probleem van alle tijden, al maakt je telefoon het leven tegenwoordig een stuk gemakkelijker. Hoe ging men hier vroeger mee om? Deze maand duiken we in de wereld van het Romeinse geld, de pecunia. Dat doen we aan de hand van twee armbeurzen, te bewonderen in de vaste opstelling van bezoekerscentrum Nigrum Pullum in Zwammerdam.

Romeins geld

Munten dienen al bijna meer dan 3000 jaar als betaalmiddel. Vanaf circa 770 voor Chr. wordt de munt zoals wij hem nu nog kennen, een plat, metalen schijfje met daarop aan weerskanten een afbeelding. Deze werd in verschillende delen van de wereld geïntroduceerd. Sinds ca. 280 voor Chr. betaalden ook de Romeinen in hun rijk met munten, al bleef de ruilhandel eveneens prominent aanwezig. Van een officieel muntstelsel was echter geen sprake. Dit stelsel werd pas onder de eerste Romeinse keizer Augustus (27 voor Chr. tot 14 na Chr.) ingevoerd. Hierbij werden naast de al bestaande zilveren denarius ook de gouden aureus (25 denarii) ingevoerd. Daarnaast had men de koperen as, de dupondius (2 as) en de sestertius (4 as). De koperen munteenheden dienden vooral voor de dagelijkse betalingen. De zilveren en gouden dienden voor de grotere uitgaven, zoals het uitbetalen van lonen. 

Geld moet rollen?

Het bezitten van een grote hoeveelheid geld is fijn, maar waar bewaar je al die munten als banken nog niet bestaan? We weten door het aantreffen van muntschatten in de grond (zoals bijvoorbeeld deze uit Hazerswoude-Rijndijk)  dat de Romeinen hun geld soms begroeven op een geheime plek, om weer op te graven als het nodig was. Een onfortuinlijke Romein vergat die geheime plek helaas zelf ook wel eens, tot vreugde van de archeoloog. Bewaren kon dus onder andere in de grond, maar je kon ook een beperkte hoeveelheid op het lichaam dragen in buidels of armbeurzen. Het laatste was handig bij het dagelijkse uitgeven van munten. Het youtube link - filmpje Romeinse armbeurzenvertelt je hier meer over. 

De armbeurzen uit Zwammerdam

Armbeurzen worden overal langs de Romeinse Limes gevonden; van de muur van Hadrianus (noorden van Engeland) tot de Donau bij Boedapest (Hongarije). Vaak bij militaire vindplaatsen zoals forten. In onze regionen zijn tussen de 10 en 20 van deze armbeurzen gevonden bij diverse vindplaatsen: een vuilstort, rivieren, akkers en tijdens opgravingen van Romeinse forten. In 1973 zijn twee hiervan gevonden bij de opgraving van het Romeinse schip de Zwammerdam-4, in Zwammerdam.  Armbeurzen zijn gemaakt van metaal, meestal brons. Het is een soort armband die je om je bovenarm schuift en waarop een bootvormig vak is aangebracht dat met een klep wordt afgesloten. In het vak kan je kleine kostbaarheden en munten bewaren. Door de druk van de arm zit het vak stevig dicht en blijven de kostbaarheden goed beschermd. Een stuk veiliger dan een geldbuidel aan je riem! Wil je precies zien hoe zo'n armbeurs eruitzag? Bekijk 'm in 3D! 

Bekijk de armbeurzen in de tentoonstelling in het bezoekerscentrum Nigrvm Pvllvm, Zwammerdam

De armbeurzen komen uit ons Provinciaal Archeologisch Depot en zijn uitgeleend aan bezoekerscentrum Nigrum Pullum in Zwammerdam. Bezoek hier de vaste tentoonstelling over de Zwammerdamschepen en de andere bijzondere Romeinse vondsten uit Zwammerdam.