De provincie Zuid-Holland kwam in haar archeologisch depot bij een inventarisatie van vondstmateriaal een wel heel bijzonder object tegen. Het betreft een door vrijetijdsarcheologen opgegraven sierschijf. De opgraving werd in 1998 uitgevoerd in een woonheuvel op de locatie Gijbelandsedijk 119/120 te Brandwijk (gemeente Graafstroom), waarop een historische boerderij was gesloopt.

Ontstaan van Holland
De sierschijf is afkomstig uit een ophogingslaag van de woonheuvel en kon mede op basis van het aangetroffen aardewerk gedateerd worden in het tweede kwart van de 12e eeuw. Het aardewerk bestond onder meer uit kogelpot aardewerk, Pingsdorf en Andenne. De sierschijf werd aangetroffen in de westelijke zijbeuk ter hoogte van het woongedeelte van de boerderij.

Voorzover bekend is dit object de enige in zijn soort die gevonden is tijdens een archeologische opgraving. Doordat de opgravers navraag hebben gedaan bij verschillende deskundigen en er een soortgelijk object  parallel hieraan gevonden is in Duitsland, kan deze sierschijf mede gedateerd worden in de tweede helft van de 12e eeuw. Daarmee dateren we ook deze vondst in de periode van het Ontstaan van Holland. De eeuwen (1000 - 1300)  waarin de eerste stappen werden gezet naar de vorming van het hedendaagse Holland.

Fabeldier
De sierschijf is licht gebold met aan de voorzijde in het midden een cirkel van 2.3 cm met ingegraveerd fabeldier. De verdiepte ruimte tussen de gegraveerde figuur en de cirkel is opgevuld met blauw email dat enkele witte puntjes (Champléve-techniek) bevat. Het fabeldier is getekend in fraaie kromme lijnen en is een kunstige  compositie. De kop op de naar achteren buigende hals heeft met de schuinstaande oogstreepjes en de spitse oren een katachtig uiterlijk. Op de romp is een vleugel weergegeven en het dijbeen en de hoeven zijn met lijntjes geaccentueerd. Het beest heeft een smalle taille en een spits uitlopend staartje. De rand van de schijf is versierd met korte streepjes. Bovenaan zit aan de rand een rond gaatje van 3mm en onderaan zit rechts van het midden een groter gat van 5.5 mm. Aan de achterzijde heeft het kleine gaatje een kleine braam en het grote gat een forse braam. Mogelijk heeft de sierschijf een functie als versiering op paardentuig gehad.

Herkomst
Nu rijst natuurlijk de vraag hoe een bijzonder object als dit in de bodem terecht is gekomen van een laatmiddeleeuwse boerderij? Mogelijk zou het voorhuis van de boerderij een bijzondere status hebben gehad, omdat hier indicaties zijn aangetroffen van vloertegels en een daktegel. Dit zou erop kunnen duiden dat de boerderij een hogere status heeft gehad, bijvoorbeeld als rechthuis. Wellicht dat een hooggeplaatste bezoeker deze schijf toen is verloren. Deze vraag wordt waarschijnlijk nooit beantwoord.

Meer weten?
Weet u meer van dit type objecten? Of wilt u nadere informatie over dit object of andere vondsten uit ons depot, dan kunt u contact met ons opnemen.